De veiligheidscultuur-illusie: groene dashboards die liegen
Groen dashboard, compliance op orde, geen incidenten deze maand. Alles oké? Goh.
"Onze veiligheidscultuur is top," zegt de operations director trots terwijl hij zijn laptop openklapt. "Kijk maar: alle KPI's groen, 98% compliance, geen LTI's dit kwartaal." Drie weken later belt hij ons op. Een serieus incident sloeg zijn mooie cijfers aan diggelen. "Hoe kan dit gebeuren? Alle signalen stonden op groen!"
Welkom in de veiligheidscultuur-illusie: het misleidende geloof dat groene dashboards ook een gezonde veiligheidscultuur betekenen.
Wat als groen gewoon stil is?
Data zijn belangrijk. Zeker. Maar een obsessie met cijfers kan ook een gevaarlijke blinde vlek opleveren. De paradox van veiligheidsmetrieken is dat ze soms het tegenovergestelde meten van wat ze pretenderen te meten. We meten wat makkelijk te meten is: ongevallenfrequentie, compliance-percentages, afgeronde trainingen. We dashboarden wat dashboardbaar is: trends, grafieken, kleurtjes. Groen is goed, rood is slecht.
Maar betekenen lage ongevallencijfers dat mensen ook echt voorzichtig zijn? Of melden ze gewoon niet? Duidt hoge compliance op discipline? Of op blinde regelvolging zonder nadenken?
Vier signalen dat je dashboard liegt
Signaal 1: perfect is verdacht
Organisaties zijn complexe systemen met imperfecte mensen. Als al je veiligheidscijfers perfect zijn, meet je waarschijnlijk de verkeerde dingen. Echte cultuur is rommelig, dynamisch en vol nuances die een dashboard niet vangt.
Signaal 2: niemand stelt vragen bij de cijfers
De vraag waarom er zo weinig meldingen zijn, wordt te weinig gesteld. Accepteert je team de cijfers zonder kritische vragen, dan mis je waarschijnlijk de helft van het verhaal.
Signaal 3: de vloer vertelt andere verhalen
Ga naar de werkvloer. Niet om te controleren, maar om te luisteren. Als wat je hoort niet matcht met wat je dashboard toont, geloof dan je oren, niet je scherm.
Signaal 4: procedures zijn heilig
Wanneer procedures belangrijker worden dan gezond verstand, creëer je een cultuur van blinde gehoorzaamheid. Mensen stoppen met denken en starten met volgen. Dat zie je nooit in een KPI.
“Echte veiligheidscultuur meet je niet in Excel, maar in gesprekken. Niet in rapportages, maar in reacties. Niet in compliance, maar in commitment.”
Vier principes voor waarheidsgetrouwe veiligheidsmetrieken
Principe 1: meet wat telt, niet wat makkelijk is
Start met de vraag "Wat willen we écht weten?" voor je beslist wat je meet. Meet niet wat makkelijk meetbaar is, meet wat waardevol is.
Principe 2: zoek de verhalen achter de cijfers
Elke metric vertelt een verhaal. Lage meldingscijfers kunnen betekenen: weinig risico's, angst om te melden, onduidelijke processen, gebrek aan vertrouwen… Welk verhaal is het jouwe?
Principe 3: betrek de vloer bij de interpretatie
Mensen die dagelijks met de realiteit leven, zien nuances die het management mist. Hun interpretatie van dezelfde cijfers kan compleet anders zijn dan die van de boardroom.
Principe 4: slecht nieuws is soms goed nieuws
Een stijging in meldingen kan slecht nieuws zijn (meer risico's) of goed nieuws (meer openheid). Context geeft betekenis aan het cijfer.
Het verschil tussen compliant en competent
Compliance meet de opvolging van regels. Competentie meet begrip ervan. Een compliant bedrijf volgt procedures. Een competent bedrijf begrijpt waarom die procedures er zijn en durft ze aan te passen aan een veranderende realiteit.
De veiligheidscultuur-realiteitscheck:
Durven mensen procedures te bevragen die niet werken?
Worden near-misses gezien als leerkansen of als falen?
Praten teams over veiligheid zonder dat het moet?
Nemen mensen initiatief of wachten ze op instructies?
Deze vragen vind je niet in dashboards. Maar ze vertellen je meer over je veiligheidscultuur dan alle KPI's samen.
Van dashboard naar dialoog
Groene cijfers zijn niet slecht. Slechte cijfers zijn niet automatisch goed. Maar cijfers zonder context zijn nutteloos. Echte veiligheidscultuur meet je niet in Excel, maar in gesprekken. Niet in rapportages, maar in reacties. Niet in compliance, maar in commitment.
De beste veiligheidsleiders gebruiken hun dashboard als startpunt voor gesprekken, niet als eindpunt van hun analyse. Ze vragen waarom, niet alleen wat. Ze zoeken patronen, niet alleen prestaties.
Want uiteindelijk gaat veiligheid niet over perfecte cijfers, maar over imperfecte mensen die elke dag proberen iets beter te doen dan gisteren.
En dat staat op geen enkele dashboard.
Wij helpen organisaties voorbij de cijfers te kijken en de échte veiligheidscultuur te ontdekken. Onze Safety Talks gaan verder dan dashboards. Die gesprekken onthullen wat er werkelijk leeft op jouw werkvloer.