Wat LEGO’s spectaculaire comeback ons leert over veiligheidscultuur
Vergeet Pasen, 1 mei en Hemelvaart... vandaag, 28 april, is Werelddag voor Veiligheid en Gezondheid op het werk – dé hoogdag van het jaar voor Kultiv.
We nemen je voor de gelegenheid mee in het duizelingwekkende verhaal van LEGO. In 2003 stond LEGO op de rand van de afgrond. Het bedrijf had 800 miljoen dollar schulden, worstelde om relevant te blijven en kon een faillissement met moeite afhouden. Maar LEGO maakte een van de meest spectaculaire zakelijke comebacks ooit. Wat dat met veiligheid te maken heeft? Goh... veel. Lees even mee.
LEGO’s spectaculaire comeback-verhaal
In de jaren ‘90 was LEGO on top of its game. Iedereen leek wild van de blokjes en LEGO deed wat veel grote merken doen als ze zich onoverwinnelijk wanen: het werd overmoedig. Het begon kledij, horloges, tv-shows en zelfs pretparken te maken. Meer ideeën, meer producten... meer.
Maar de verkoop kelderde. De magie vervaagde zienderogen. Tegen 2003 stond het merk op instorten. Het had alles geprobeerd. Zonder resultaat.
Tot Jørgen Vig Knudstorp in oktober 2004 CEO werd. Amper 35 jaar oud en helemaal niet uit de speelgoedindustrie. Hij stelde een brutale maar cruciale vraag: wat als het probleem... LEGO zelf is?
Hij maakte komaf met alle ruis, drong productielijnen met 30% terug en liet 1.000 mensen ontslaan. Hij snoeide drastisch in de meer dan 7.000 unieke LEGO-blokjes die productie traag en duur maakten. En vooral: hij luisterde naar fans. LEGO nam hun feedback ter harte en begon te co-creëren. De absolute gamechanger waren partnerschappen met grote namen als Star Wars en Harry Potter. Plots werden LEGO-sets poorten naar een wereld vol fantasie en verhalen.
De verkoop ontplofte. Alleen al de Star Wars-lijn deed inkomsten met 35% stijgen. In 2015 stak LEGO Mattel voorbij als grootste speelgoedproducent ter wereld. En dat allemaal door te doen waar het goed in was: verhalen creëren. Geen afleiding meer, alleen blokjes. LEGO innoveerde niet door méér te doen. Het redde zichzelf door minder en beter te doen.
Les 1: when nothing goes right, turn left
Hoewel het Kultiv-verhaal bijzonder weinig overeenkomsten kent met dat van LEGO – schaalgrootte, anyone? – is er toch een grote gemene deler. Allebei werden we geconfronteerd met een nood die ons deed beslissen het roer om te gooien. Voor Lego was dat het lonkende faillissement. Voor ons kwam de noodkreet vanuit de industrie zelf. Onze reactie was gelijkaardig: allebei plooiden we terug op waar we goed in zijn. LEGO prikkelt de fantasie, wij veranderen bedrijfsculturen.
Want daar draait veiligheidscultuur au fond om: een bedrijfscultuur installeren die een veilige en gezonde werkomgeving mogelijk maakt.
Les 2: groei begint waar comfort eindigt
Robert Half, Amerikaans ondernemer, pionier in de wervings- en uitzendsector, en oprichter van het gelijknamige recruitmentbureau, zei: ‘Asking the right questions takes as much skill as giving the right answers.’
Misschien was LEGO wel nooit uit haar financiële moeras geraakt zonder die ene vraag van Knudstorp: ‘Ligt het aan ons?’ Misschien stelden al zijn voorgangers wel vragen als ‘Wat kunnen we nog meer op de markt brengen dat ons zal redden?’
Met veiligheidscultuur is het net zo: het is cruciaal de juiste vragen te stellen. Daarom organiseren wij Safety Talks, open en eerlijke gesprekken met management en werknemers. Alleen zo komen we te weten waar het schoentje wringt, wat mensen belet om veilig te werken, om zich uit te spreken of het goede voorbeeld te geven.
“Een veiligheidscultuur is geen cultuur van veiligheidsopleidingen.”
Les 3: plannen sneuvelen op het slagveld van de praktijk
Op papier leek het een goed idee voor LEGO om uit te breiden naar merchandising allerhande, in de praktijk not so much. Die mismatch tussen theorie en praktijk is er ook in veiligheid.
Je kan veiligheidsprotocollen en -regels uitschrijven tot je kramp krijgt in je hand en pijn aan je hoofd: als incidenten zich blijven voordoen, is dat een teken dat de veiligheidsreflex gewoon niet leeft op je werkvloer. Het is geen cultuur. Om het met de woorden van onze eigen managing director Ulrich te zeggen: ‘Een veiligheidscultuur is geen cultuur van veiligheidsopleidingen.’
Les 4: collaboration is multiplication
‘Collaboration is multiplication’ is een uitspraak van John C. Maxwell, niet toevallig een leiderschapsexpert. Als je goed samenwerkt, zo luidt zijn visie, vermenigvuldig je je impact – in plaats van die gewoon te ‘delen’. Dat bleek waar voor LEGO en Star Wars, en gaat evenzeer op voor veiligheidscultuur.
Om een veiligheidscultuur van binnenuit en bottom-up waar te maken, is er samenwerking nodig. Iedereen moet mee zijn, van management tot werknemer. Daarom werken wij met ambassadeurs die het goede voorbeeld geven en mensen aanspreken op onveilig gedrag. Door die samenwerking wordt veilig gedrag vermenigvuldigd, met een heuse veiligheidscultuur tot gevolg.
Les 5: iets horen betekent nog niet dat je luisterde
Een opvallend element in het verhaal van LEGO: Jørgen Vig Knudstorp luisterde naar klanten en veranderde daarmee alles. Een gave die niet iedereen gegeven is. Maar wel eentje die iedereen kan leren.
Luisteren, empathie en communicatie zijn de onzichtbare superkrachten in samenwerken, leiderschap, innovatie... en veiligheid. Schakelen we ambassadeurs in, dan krijgen die van ons ook een opleiding in soft skills. Daarin leren ze collega’s op een correcte manier aanspreken, luisteren, communiceren. Wat meteen de hele bedrijfscultuur verandert – niet alleen inzake veiligheid.